वि.सं. २०५२ फागुन १ गते नेपालमा सुरु भएको माओवादी जनयुद्ध नेपालको राजनीतिक इतिहासमा एउटा महत्वपूर्ण मोडका रूपमा स्थापित भएको छ। उक्त दिन उत्पीडित वर्गका जनताले आफ्नो मुक्ति र राज्यसत्ताको परिवर्तनका लागि सशस्त्र सङ्घर्षको घोषणा गरेका थिए। यो गौरवपूर्ण आन्दोलनले दश वर्षको अवधिमा सामाजिक, राजनीतिक र आर्थिक संरचनामा गहिरो प्रभाव पारेको छ।
हालको समयमा जनयुद्ध सम्पन्न भएको झण्डै दुई दशक पुगेको छ। त्यस पश्चात जन्मिएका नयाँ पुस्ताका युवा आज २० देखि २५ वर्षका भइसकेका छन्। दुर्भाग्यवश, तीमध्ये धेरैलाई जनयुद्धको औचित्य र उपलब्धिबारे समुचित जानकारी छैन। यसको परिणामस्वरूप प्रतिगामी शक्तिहरूले जनयुद्धको इतिहासमाथि भ्रम फैलाउने दुस्साहस गरिरहेका छन्।
जनयुद्धको आवश्यकता तत्कालीन नेपाली समाजमा व्याप्त सामन्ती संरचना, सामाजिक विभेद, जातीय उत्पीडन र केन्द्रीकृत सत्ता प्रणालीका कारण उत्पन्न भएको थियो। यो संघर्ष उत्पीडित, शोषित र सीमान्तकृत वर्गका लागि समानता, न्याय र समावेशी शासनको मार्ग प्रशस्त गर्ने प्रयत्न थियो।
दश वर्षे जनयुद्धले नेपाली समाजमा महत्वपूर्ण राजनीतिक उपलब्धिहरू ल्यायो। 
तीमध्ये मुख्य उपलब्धिहरू निम्नानुसार छन्:
-संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको स्थापना, जसले एकात्मक शासन प्रणालीको अन्त्य गर्यो।
-धर्म निरपेक्षता, जसले सबै धर्मका नागरिकलाई समानता प्रदान गर्यो।
-सामाजिक समावेशिता, जसअन्तर्गत महिलाहरू, दलित, जनजाति र सीमान्तकृत समुदायका प्रतिनिधिहरू राज्यसत्तामा सहभागी हुन सकेका छन्।
-७५३ स्थानीय सरकार र अधिकारसहितका वडाहरूको गठन, जसले जनतालाई सत्तासम्म पहुँच पुर्याएको छ।
यी उपलब्धिहरू जनयुद्धको त्याग र बलिदानका फलस्वरूप सम्भव भएका हुन्।
यद्यपि राजनीतिकरूपमा उल्लेखनीय परिवर्तनहरू भए तापनि व्यवहारिक रूपमा जनताको जीवनस्तरमा अपेक्षित सुधार भएको देखिँदैन। यसका प्रमुख कारणहरूमध्ये माओवादी आन्दोलनको विभाजन पनि एक हो। यस विभाजनले न केवल आन्दोलनलाई कमजोर बनायो, बरु सिंगो मुलुक नै अस्थिरताको चपेटामा परेको छ।
माओवादी आन्दोलनको एकता हुँदा देखिएको जनताको ऊर्जाशील सहभागिता र आशा विभाजनपछिका वर्षहरूमा क्रमशः कमजोर हुँदै गएको छ। यसले सामन्ती अवशेष र भ्रष्टतन्त्र पुनः बलियो हुने वातावरण सिर्जना गरेको छ।
नयाँ पुस्ताले जनयुद्धको ऐतिहासिकता, योगदान र महत्व बुझ्न नसक्नु हामी सबैका लागि चिन्ताको विषय हो। अहिलेको पुस्तासँग संवाद गर्नका लागि प्रविधिको सही उपयोग गर्दै इतिहासको गाथा उनीहरूसम्म पुर्याउन आवश्यक छ।
हामी - सहिद परिवार, घाइते योद्धा र आन्दोलनका साक्षीहरूले - आफ्ना अनुभव र ज्ञान नयाँ पुस्तासँग बाँड्नुपर्छ। लेख्न सक्नेहरूले लेख्नुपर्छ, बोल्न सक्नेहरूले जनताबीच गएर बोल्नुपर्छ।
जनयुद्धको गौरवपूर्ण इतिहासलाई संरक्षण गर्दै त्यसका उपलब्धिहरूलाई थप सुदृढ बनाउने कार्य अहिलेको आवश्यकता हो। पार्टीको एकता, नयाँ पुस्ताको जागरण र समर्पित नेतृत्वले मात्र जनयुद्धका मूल उद्देश्यहरूलाई सार्थक बनाउन सक्नेछ।
"जनयुद्धले स्थापना गरेको परिवर्तनको रक्षाका लागि हामी सबैको सक्रिय भूमिका अपरिहार्य छ। नयाँ पुस्तालाई इतिहास सिकाउनु हाम्रो दायित्व हो।"
